آموزش
حتما برای شما هم پیش آمده که است که پیش از دسترسی به یک صفحه وب باید باید اعداد و یا حروفی را که به شما نمایش داده می‌شود، در یک کادر وارد کنید. گاهی اوقات نیز باید معمایی ساده را حل کنید تا به یک سرویس آنلاین دسترسی داشته باشید. به این تست‌ها، کپچا (CAPTCHA) گفته می‌شود و هدف از آن‌ها، اطمینان از انسان بودن کاربر و برای جلوگیری از دسترسی ربات‌ها است. در این مقاله به طور کامل برای شما توضیح می‌دهیم که CAPTCHA چیست و چرا به آن نیاز داریم. با سایبرنو همراه باشید.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
کپچا (CAPTCHA) چطور کار می‌کند؟
کپچا (CAPTCHA) و ریکپچا (reCAPTCHA) چه کاربردهایی دارند؟
کپچا (CAPTCHA) چه انواعی دارد؟
کپچا (CAPTCHA) چیست؟
واژه CAPTCHA خلاصه‌شده عبارت Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart به معنی «تست تورینگ عمومی کاملا خودکار برای تفکیک کامپیوترها از انسان‌ها» است. همانطور که نام CAPTCHA کاملا گویا است، کپچا نوعی تست تورینگ برای تشخیص دادن انسان‌ها از کامپیوترها است تا مشخص کند که آیا کاربری که قصد بازدید از یک صفحه وب یا دسترسی به یک سرویس آنلاین را دارد، انسان است یا ربات.
CAPTCHA طوری طراحی می‌شود که معمولا حل کردن آن برای کامپیوترها بسیار دشوار اما برای انسان‌ها بسیار ساده است. برای مثال، شناسایی حروف و اعدادی که به صورت کج و معوج نوشته شده‌اند، کار دشواری برای یک کامپیوتر است زیرا کامپیوترها الگوهای محدودی را می‌شناسند اما این کار برای انسان بسیار ساده است.
مقاله مرتبط: ۱۰ نشانه وبسایت امن
کپچا (CAPTCHA) چطور کار می‌کند؟
کپچا اطلاعاتی را در اختیار کاربر می‌گذارد تا با تفسیر آن‌ها، اثبات کند که انسان است و ربات نیست. کپچاهای قدیمی شامل حروف و اعداد کج و معوجی بودند و از کاربر می‌خواستند تا حروف و اعدادی را که نمایش داده شده‌اند، در یک کادر مشخص وارد کند. این نوع کپچا بر توانیی انسان برای شناسایی و تشخیص الگوهای جدید بر اساس تجربه قبلی تکیه دارد اما کامپیوترها تنها می‌توانند الگوهای از پیش تعیین‌شده‌ای را بشناسند یا اعداد و حروف را به صورت تصادفی وارد کنند.
از زمان اختراع کپچا، ربات‌هایی با مجهز بودن به فناوری یادگیری ماشین (machine learning) توسعه یافته‌اند که به ویژه در شناسایی کپچاهای قدیمی که از حروف و اعداد تشکیل می‌شوند، موفقیت بالایی دارند. بنابراین، کپچاهای پیچیده‌تری مثل ریکپچا (reCAPTCHA) توسعه پیدا کرده‌اند تا جلوی این ربات‌های هوشمند را بگیرند.
ریکپچا (reCAPTCHA) چیست؟
ریکپچا نوعی سرویس رایگان است که گوگل ارائه می‌دهد تا جایگزین کپچاهای قدیمی شود. فناوری ریکپچا در سال ۲۰۰۹ برای اولین بار توسط گوگل مورد استفاده قرار گرفت. reCAPTCHA بسیار پیشرفته‌تر از تست‌های کپچا معمولی است و برای مثال، شامل تصاویری هستند که تفسیر آن‌ها برای کامپیوترها بسیار دشوار است. در ریکپچا برخلاف کپچا از تصاویر دنیای واقعی مثل تصوایر آدرس‌های خیابانی یا متن‌هایی از روزنامه‌های قدیمی استفاده می‌شود. از دیگر انواع ریکپچا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشخیص تصویر
- تیک زدن
- رفتار عمومی کاربر (بدون نیاز به تعامل)
کپچا (CAPTCAH) و ریکپچا (reCAPTCHA) چه کاربردهایی دارند؟
از مهم‌ترین کاربردهای کپچا و ریکپچا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حفظ اعتبار نظرسنجی: یکی از مهم‌ترین کاربردهای کپچا، پاسداری از اعتبار نظرسنجی‌های آنلاین و جلوگیری از حضور ربات‌ها در این نظرسنجی‌ها است. با اینکه استفاده از کپچا، بعضی از کاربران را از ادامه شرکت در نظرسنجی منصرف می‌کند اما باعث می‌شود که نظرسنجی معتبر باشد و جلوی رأی‌های جعلی را می‌گیرد.
- محدودسازی استفاده از سرویس‌های آنلاین: سرویس‌های آنلاین می‌توانند با استفاده از CAPTCAH جلوی ساخت حساب‌های کاربری جعلی توسط ربات‌ها را بگیرند تا منابع سرویس صرف پاسخگویی به درخواست‌های ربات‌ها نشود و اختلالی در سرویس‌دهی به کاربران واقعی پیش نیاید.
- مبارزه با بازار سیاه بلیط‌فروشی: سیستم‌های بلیط‌فروشی می‌تواند به استفاده از کپچا، مانع از خرید تعداد زیادی بلیط توسط دلالان شوند که می‌خواهند بلیط‌ها را با قیمت‌های بالاتر در بازار سیاه بفروشند.
- پیشگیری از درج نظرات جعلی: وبسایت‌ها می‌توانند با استفاده از کپچا برای درج نظرات کاربران، مانع از نظرات جعلی و اسپم ربات‌ها شوند. با این حال، استفاده از کپچا می‌تواند تعداد نظرات کاربران واقعی را کاهش دهد.
- محافظت از حساب‌های ایمیل: با استفاده از کپچا می‌توان از حساب‌های ایمیل در مقابل هکرها محافظت کرد و امنیت ایمیل سازمانی را افزایش داد.
مزیت های کپچا (CAPTCHA) چیست؟
چرا وبسایت‌ها و خدمات آنلاین باید CAPTCHA داشته باشند؟ از مهم‌ترین مزیت‌های کپچا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- امنیت سایبری: کپچا لایه‌ای امنیتی به وبسایت شما اضافه می‌کند و در مقابله با حملات هکری مثل حمله بروت فورس (brute force) و حمله دیداس (DdoS) مؤثر است.
- کاهش اسپم: استفاده از CAPTCHA می‌تواند به طور قابل توجهی، اسپم‌هایی شامل نظرات و حساب‌های کاربری جعلی را به حداقل برساند.
- بلاک کردن فعالیت‌های خودکار: با استفاده از کپچا می‌توان جلوی سوء استفاده ربات‌ها از سرویس‌های آنلاین را گرفت و تضمین کرد که فقط کاربران انسانی از این سرویس‌ها استفاده می‌کنند.
- عدم نیاز به نگهداری: کپچا نوعی سرویس خودکار است که نیازی به نگهداری ندارد و بنابراین، استفاده از آن برای سازمان‌ها هزینه‌بر نیست.
معایب کپچا (CAPTCHA) چیست؟
با اینکه استفاده از CAPTCAH مزیت‌های بسیار زیادی برای وبسایت‌ها و به ویژه سرویس‌های آنلاین دارد اما استفاده از کپچا بدون ایراد هم نیست. در زیر، مهم‌ترین معایب کپچا را آورده‌ایم:
- خسته کردن کاربران و کاهش بازدید از وبسایت یا استفاده از خدمات آنلاین
- دشوار بودن حل کردن کپچا برای بعضی از کاربران
- پشتیبانی نکردن بعضی از مرورگرها از بعضی انواع CAPTCHA
کپچا (CAPTHCA) چه انواعی دارد؟
به طور کلی می‌توان کپچاهای مدرن را به سه دسته متنی، تصویری و صوتی دسته‌بندی کرد اما انواع دیگری از CAPTCHA نیز وجود دارند که کمتر از آن‌ها استفاده می‌شود. در ادامه، هر کدام از این انواع CAPTCHA را به طور خلاصه توضیح می‌دهیم. همچنان با ما همراه باشید.
CAPTCHA متنی
کپچاهای متنی، اولین نوع CAPTCHA بودند که برای تأیید انسان بودن کاربران مورد استفاده قرار می‌گرفتند و امروز نیز کاربری وسیعی دارند. این کپچاها می‌توانند از حروف یا عبارت شناخته‌شده یا ترکیبی تصادفی از حروف و اعداد استفاده کنند.
کپچا حروف و اعداد را به صورتی مبهم نمایش می‌دهد تا شناسایی آن‌ها نیاز به تفصیر انسانی داشته باشد. مبهم‌سازی می‌تواند شامل کج و معوج نوشته شدن کاراکترها، همپوشانی آن‌ها با همدیگر، ترکیب آن‌ها با دیگر اشکال و رنگ‌ها و ... باشد. این مبهم‌سازی از وبسایت‌ها یا سرویس‌های آنلاین در مقابل ربات‌هایی که فاقد الگوریتم‌های شناسایی متن قوی هستند، محافظت می‌کند اما می‌تواند تفسیر آن می‌تواند برای کاربر انسانی نیز دشوار باشد و کاربر را خسته کند. در زیر می‌توانید نمونه‌هایی از کپچاهای متنی را ببینید:
از جمله تکنیک‌های مورد استفاده برای تولید کپچاهای متنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گیمپی (Gimpy): انتخاب یک کلمه تصادفی از یک دیکشنری ۸۵۰ کلمه‌ای و نمایش آن به صورت کج و معوج.
- EZ-Gimpy: نوعی گیمپی است که فقط از یک کلمه استفاده می‌کند.
- Gimpy-r: کلمات تصادفی را انتخاب می‌کند و با اعوجان و اضافه کردن نویز پس‌زمینه به کاراکترها آن‌ها را مبهم می‌سازد.
- اچ آی پی سیمارد (Simard’s HIP): حروف و اعداد تصادفی را انتخاب می‌کند و سپس کاراکترها را با کمان‌ها و رنگ‌ها مبهم‌سازی می‌کند.
کپچا تصویری
در این نوع CAPTCHA از عناصر بصری شناخته شده مثل تصاویر حیوانات، اشکال هندسی یا مناظر استفاده می‌شود. معمولا، در این نوع از کپچا از کاربر خواسته می‌شود تا نوع خاصی از تصویر را از میان چندین نوع تصویر انتخاب کند. در زیر می‌توانید نمونه‌ای از این نوع کپچا را ببینید:
معمولا، تشخیص کپچاهای تصویری برای کاربران انسانی، ساده‌تر از کپچاهای متنی است اما کاربرانی که دچار اختلال در بینایی هستند، نمی‌تواند به خوبی این نوع کپچا را تفسیر کنند. در مقابل، تفسیر این CAPTCHA تصویری برای ربات‌ها بسیار سخت‌تر از تشخیص کپچا متنی است زیرا اینکار نیازمند هر دو قابلیت شناسایی تصویر و دسته‌بندی معنایی است.
CAPTCHA صوتی
کپچاهای صوتی به عنوان جایگزینی برای کپچاهای تصویری و متنی توسعه‌یافته‌اند تا کاربران دارای اختلالات بینایی نیز بتوانند آن‌ها را تفسیر کنند. معمولا این نوع CAPTCHA به صورت ترکیب با کپچاهای متنی یا تصویری استفاده می‌شود. این کپچا می‌تواند شامل بیان صوتی اعداد یا حرف باشد و کاربر باید آن‌ها را وارد کند.
این نوع کپچا اینطور که می‌کند که دارای صدای نویز پس‌زمینه است و بنابراین، ربات‌ها نمی‌توانند حروف و اعداد کپچا را از نویز پس‌زمینه تشخیص دهند. تفسیر CAPTCHA می‌تواند هم برای کاربر انسانی و هم برای ربات‌ها سخت باشد.
کپچا حل مسئله
در این نوع از CAPTCHA از کاربر خواسته می‌شود تا یک مسئله ریاضیاتی ساده مثل جمع دو عدد تک-رقمی را حل کند. فرض بر این است که ربات‌ها نمی‌توانند سوال را درک کنند و بنابراین در پاسخگویی به سوال، ناتوان هستند. نوع دیگری از کپچا حل مسئله، درخواست از کاربر برای پر کردن جای خالی یک حرف در یک کلمه یا کامل کردن یک جمله با کلمه‌ای مرتبط است. با اینکه این نوع کپچا برای کاربران دارای اختلال بینایی مناسب است اما بعضی از ربات‌ها به راحتی می‌توانند آن را حل کنند.
No CAPTCHA reCAPTCHA
این نوع کپچا که توسط گوگل ارائه می‌شود، ساده‌ترین نوع کپچا برای کاربران انسانی است و از کاربر می‌خواهد تا تیک «من ربات نیستم» (I am not a robot) را بزند. اما چرا حل کردن این نوع کپچا برای ربات‌ها دشوار است؟ این نوع کپچا با دنبال کردن حرکات نشانگر ماوس کار می‌کند و بنابراین، می‌تواند کاربر انسانی را از ربات تمیز دهد. در صورتی که این تست درست کار نکند و کاربر انسانی را تشخیص ندهد، یک CAPTCHA تصویر معمولی به کاربر نشان داده می‌شود اما در اکثر موارد تنها با زدن تیک من ربات نیستم، می‌توانید این کپچا را رد کنید.
سوالات پرتکرار
۱- چرا باید از کپچا (CAPTCHA) استفاده کنیم؟
استفاده از کپچا برای جلوگیری از بازدید ربات‌ها از وبسایت شما یا سوء استفاده آن‌ها از خدمات آنلاین شما و برای جلوگیری از حملات دیداس و حملات بروت فورس از اههمیت بالایی برخوردار است.
۲- تفاوت کپچا (CAPTCHA) و ریکپچا (reCAPTCHA) چیست؟
ریکپچا (reCAPTCHA) نوعی سرویس کپچا ارائه شونده توسط گوگل است و همان کار CAPTCHA را انجام می‌دهد.
۳- کپچا چه نقشی در امنیت سایت دارد؟
کپچا (CAPTCHA) با ایجاد مانعی در مقابل ربات‌ها، شانس موفقیت حملات بروت فورس یا دیداس را به حداقل می‌رساند، اسپم‌ها را کاهش می‌دهد و از منابع پردازشی شما در مقابل ربات‌ها محافظت می‌کند و در کل نقش مهمی در امنیت سایبری دارد.
